W dniu 4.06.2022 roku w Rycerce Górnej w gminie Rajcza powiat Żywiec, odbyły się ważne dla Związku Emerytów i Rencistów SG uroczystości, których głównym sponsorem był PZU.
Uroczystości poświęcone były wręczeniu sztandaru dla Związku Emerytów i Rencistów Straży Granicznej oraz odsłonięciu pomnika Żołnierzy, Funkcjonariuszy i Pracowników Polskich Formacji Granicznych, zwanego w skrócie Pomnikiem Pamięci. W czasie tych uroczystości Koło Łowieckie „Głuszec” w Rajczy zostało odznaczone Złotym Medalem „Za wybitne zasługi dla Związku Żołnierzy Wojska Polskiego”, a nasz Kolega Józef Kraska z Regionu Świnoujście – w poprzedniej kadencji Wiceprezes Związku ds. Organizacyjno-Prawnych – został wyróżniony przez Zarząd Główny ZEiR SG Odznaką ,,Zasłużony dla Związku”.
Uroczyste zgromadzenie odbyło się w pobliżu zabudowań dawnej strażnicy WOP w Rycerce Górnej i wzięło w nim udział kilkaset osób. W charakterze moderatora wystąpiła Koleżanka st. chor. sztab. SG rez. Ewa Domańska z Regionu Szczecin, dbając o sprawny przebieg spotkania. Po wstępnym powitaniu wszystkich zgromadzonych i wskazaniu celów uroczystości, zachęciła wszystkich do zapoznania się z ekspozycjami Grupy Rekonstrukcji Historycznej „Granica” (wystawionej przez Region Kołobrzeg), Firmy „Concept” z Bielska-Białej oraz wystawy Koło Łowieckiego „Głuszec” w Rajczy. Następnie przy zasłoniętym jeszcze pomniku został wystawiony posterunek honorowy ze Śląskiego Oddziału SG w Raciborzu oraz ze wspomnianej już Grupy „Granica”. Tuż obok zajęły miejsce poczty flagowe i sztandarowe w kolejności:
1. Koło Łowieckie Głuszec.
2. Związek Emerytów i Rencistów Straży Granicznej Region Szczecin.
3. XIX Oddział Związku Polskich Spadochroniarzy.
4. Związek Miłośników Ziemi Żywieckiej.
5. Ochotnicza Straż Pożarna w Rycerce Górnej.
6. Szkoła Podstawowa w Rycerce Górnej.
Następnie przy dźwiękach hymnu RP podniesiono flagę Polski na maszt stojący tuż przy pomniku i wcześniej przygotowany przez władze Gminy Rajcza. Otwarcia zgromadzenia publicznego pod względem formalnym dokonał Prezes Związku Emerytów i Rencistów Straży Granicznej Kolega Sławomir Matusewicz podkreślając, że autorami uroczystości jest wiele osób ze środowiska „pograniczników” i nie tylko, a głównym sponsorem jest PZU. Wszystkich zgromadzonych i zaproszonych gości powitał w swoim przemówieniu gospodarz terenu, Zastępca Wójta Gminy Rajcza Pan Jerzy Motyka. Uroczystość uświetnili swoją obecnością parlamentarzyści RP – Wicemarszałkini Senatu Pani Gabriela Morawska-Stanecka i posłowie na Sejm: Pan Mirosław Suchoń i Pan Przemysław Koperski. Ponadto obecni byli przedstawiciele władz lokalnych (powiatowych i gminnych), delegacje Regionów ZEiRSG, przedstawiciele Straży Granicznej, Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Funkcjonariuszy Straży Granicznej, Policji, Federacji Stowarzyszeń Służb Mundurowych RP, Stowarzyszenia Emerytów i Rencistów Policji, Bractwa Mundurowego RP, Związku Żołnierzy Wojska Polskiego, XIX Oddziału Związku Polskich Spadochroniarzy, Straży Pożarnej, Śląskiego Oddziału KOD, Polskiego Związku Łowieckiego, Związku Miłośników Ziemi Żywieckiej, brokera WDB i PZU, duchowieństwa, lokalnych szkół i harcerstwa, mediów i miejscowej ludności. Pan Motyka witając wszystkich obecnych wskazał, że od początku pojawienia się projektu budowy Pomnika Pamięci w Rycerce Górnej, Gmina Rajcza objęła patronat nad całą uroczystością, aktywnie włączyła się w jej przygotowanie i przeprowadzenie, a Pomnik został włączony w symbole pamięci Gminy na stałe. Będzie on podlegał opiece gminnych służb, a polska flaga przy nim będzie symbolizować polską państwowość i polską granicę, bronioną i chronioną od 1918 roku przez wszystkie polskie formacje graniczne. (Tutaj link do wykazu dostojnych gości powitanych przez Pana J. Motykę.)
Następnie przewodniczący Komitetu Fundacji Sztandaru – Wiceprezes ZEiRSG ds. organizacyjno-prawnych, Kol. Andrzej Budzyński, odczytał akt erekcyjny ufundowania sztandaru. (Tutaj akt erekcyjny ufundowania sztandaru).
W związku z tym, że Sztandar Związku ufundowany został przez ogromne grono sympatyków i przyjaciół naszego Związku, najbardziej hojni darczyńcy zostali uhonorowani pamiątkowymi złotymi i srebrnymi gwoździami, które osobiście lub poprzez swoich przedstawicieli symbolicznie przybili do drzewca sztandaru i złożyli podpisy na akcie ufundowania sztandaru. (Tutaj wykaz fundatorów sztandaru uhonorowanych złotymi i srebrnymi gwoździami).
W dalszej części uroczystości ksiądz por. Artur Suska – kapelan Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu – oraz ksiądz płk Kornel Undas – dziekan ewangelicki Straży Granicznej, dokonali uroczystego poświęcenia sztandaru, po czym w uroczystej formule, zgodnie z ceremoniałem wojskowym, nastąpiło jego wręczenie Prezesowi Związku, Kol. Sławomirowi Matusewiczowi. Przebieg tego doniosłego aktu był następujący:
W imieniu fundatorów Sztandaru jego Ojciec Chrzestny – Honorowy Prezes ZEiRSG, Kol. Adam MIKSIEWICZ – przekazał Sztandar ustępującemu Przewodniczącemu Federacji Stowarzyszeń Służb Mundurowych RP insp. w st. spocz. Zdzisławowi CZARNECKIEMU, który z kolei, po wygłoszeniu formuły: „W imieniu Fundatorów wręczam Związkowi Emerytów i Rencistów Straży Granicznej ten sztandar”, przekazał go Prezesowi Związku, Kol. Sławomirowi Matusewiczowi. Prezes Związku, ucałowawszy z czcią Sztandar podniósł go do góry prezentując wszystkim zebranym, po czym wręczył oczekującemu na Sztandar pocztowi sztandarowemu. Nastąpiła dalsza prezentacja Sztandaru, czyli przemarsz pocztu ze Sztandarem wzdłuż szpaleru zgromadzonych i powrót na miejsce tuż przy pomniku. Całemu aktowi przekazania Sztandaru towarzyszyły dźwięki odpowiednich wojskowych sygnałów muzycznych. Warto wskazać, że poczet sztandarowy stanowili: dowódca – ppłk SG rez. Grzegorz Borowik, sztandarowy – mjr SG rez. Jerzy Macura, asysta – ppłk SG rez. Jerzy Rogala.
Następnie głos zabrał ustępujący Przewodniczący Federacji Stowarzyszeń Służb Mundurowych gratulując całemu Związkowi otrzymania Sztandaru i życząc, aby zawsze towarzyszył on we wszystkich ważniejszych – radosnych i smutnych – wydarzeniach związkowych, symbolizując jedność środowiska i przypominając o hołdzie dla wszystkich, którzy bronili i chronili polską granicę. Do tych życzeń nawiązał w swoim wystąpieniu Przewodniczący Komitetu Fundacji Sztandaru Wiceprezes ZEiRSG Kol. Andrzej Budzyński dziękując wszystkim fundatorom i osobom zaangażowanym w akt fundacji sztandaru. W szczególności podziękował głównym sponsorom finansowym uroczystości – PZU i brokerowi WDB organizującemu ubezpieczenia dla środowiska „pograniczników”, a także Sekretarzowi obydwu Komitetów (ufundowania sztandaru i budowy pomnika) Kol. Mariuszowi Kolanko – członkowi Zarządu Regionu Cieszyn naszego Związku – za wielki trud w przygotowanie całej uroczystości.
W dalszej części zgromadzenia Koło Łowieckie „Głuszec” w Rajczy odznaczone zostało Złotym Medalem „Za wybitne zasługi dla Związku Żołnierzy Wojska Polskiego”. Najpierw głos w tej sprawie zabrał dotychczasowy Prezes Koła Związku Żołnierzy Wojska Polskiego w Żywcu (od kilku tygodni wybrany Prezesem Rejonu ZŻWP w Bielsku-Białej) ppłk w st. sp. Albin Kłodnicki i odczytał postanowienie o wręczenie medalu. Po czym, po wystąpieniu pocztu sztandarowego Koła Łowieckiego „Głuszec” w Rajczy, udekorował sztandar Złotym Medalem.
Zanim przystąpiono do odsłonięcia Pomnika Pamięci, Prezes Związku Emerytów i Rencistów Straży Granicznej, Kol. Sławomir Matusewicz, wyróżnił Odznaką „Zasłużony dla Związku” Kol. Józefa KRASKĘ, wiceprezesa ds. organizacyjno-prawnych w poprzedniej kadencji władz Związku. Odznaka została mu przyznana przez Zarząd Główny uchwałą nr 11/2022 z dnia 02.04.2022 r.
Uroczyste odsłonięcie Pomnika Żołnierzy, Funkcjonariuszy i Pracowników Polskich Formacji Granicznych zapoczątkowało wystąpienie Prezesa Związku Emerytów i Rencistów Straży Granicznej, Kol. Sławomira Matusewicza, który wyraził satysfakcję z otrzymania przez Związek sztandaru, symbolu jedności wzmacniającego ducha walki o wolność i niepodległość. Wskazał, że „W obecnych czasach symbol sztandaru nie stracił swego znaczenia, swej wartości. Dlatego zarówno ja, jak i wszyscy członkowie z ogromnym wzruszeniem odbieramy jego wręczenie dla naszej organizacji – to nasz honor i duma!” Po czym nawiązał do Pomnika, który „oddaje hołd wszystkim, którzy od 1918 roku pełnili służbę w ochronie i obronie granicy państwowej oraz pracowali na rzecz Naszej Niepodległej Rzeczypospolitej… Ten pomnik jest wyrazem wdzięczności i należnego szacunku dla tych, którzy w formacjach granicznych służyli Polsce i pracowali dla niej najlepiej jak potrafili …., którzy w tej służbie zostawili zdrowie a często ofiarę najwyższą”. Wskazał też, że pomysłodawcą budowy Pomnika i siłą napędową Komitetu Budowy był Kolega Tadeusz Kwiędacz, a w realizację tego wspaniałego dzieła nieoceniony wkład pracy wnieśli emerytowani żołnierze i funkcjonariusze byłej Strażnicy Wojsk Ochrony Pogranicza i rozformowanej w 2004 roku Strażnicy Straży Granicznej w Rycerce Górnej, a także mieszkańcy Rycerki Górnej i terenów przygranicznych Żywiecczyzny. Wyraził podziękowanie władzom Gminy Rajcza i Powiatu Żywieckiego, a także wszystkim, którzy w jakikolwiek sposób zaangażowali się w powstanie Pomnika. (Tutaj przemówienie Prezesa ZEiRSG). Warto wskazać, że Kol. Mjr WOP w st. spocz. Tadeusz Kwiędacz był w latach 80-tych ub. wieku dowódcą Strażnicy WOP w Rycerce Górnej, a obecnie jest Honorowym Członkiem naszego Związku.
Po tym wystąpieniu głos zabrała Wicemarszałkini Senatu RP Pani Gabriela Morawska-Stanecka, która podziękowała za zaproszenie na „piękną i wzruszającą uroczystość patriotyczną, która nie mogłaby się odbyć bez zaangażowania i pracy społecznego komitetu budowy pomnika oraz lokalnych władz samorządowych”. Wskazała, że pomnik oddaje hołd wszystkim żołnierzom, funkcjonariuszom i pracownikom polskich formacji granicznych broniących i chroniących granicę od roku 1918, czyli od czasu odzyskania niepodległości po zaborach. Napis na pomniku nikogo nie wyklucza, każe pamiętać o wszystkich. Przypomniała, że obecnie ludzie, którzy przez wiele lat służyli Ojczyźnie, narażając swoje zdrowie i życie, nie zawsze otrzymują od Niej należne wyrazy wdzięczności i szacunku i to musi się zmienić w najbliższej przyszłości. Pani Wicemarszałkini Senatu Gabriela Morawska Stanecka wraz ze słowami wsparcia dla Związku wręczyła Kol. Prezesowi S. Matusewiczowi pamiątkowy medal wraz z certyfikatem wykonanym techniką odlewu i przedstawiającym wizerunek orła wyrzeźbionego w drewnie autorstwa artysty Ryszarda Korzekwy.
Pan Przemysław Koperski Poseł do Sejmu RP również odniósł się w podobny sposób do całej uroczystości podkreślając konieczność szanowania pamięci o żołnierzach, funkcjonariuszach i pracownikach wszystkich formacji granicznych ochraniających granicę, którzy w przeszłości nie szczędzili krwi i życia w jej obronie. Wskazał, że jest wysoce niesprawiedliwe zabieranie, czy obniżanie emerytur i rent żołnierzom i funkcjonariuszom, którzy służbę pełnili w okresie PRL i nie popełnili żadnych przestępstw. Pan Poseł Przemysław Koperski na zakończenie wystąpienia wraz gratulacjami wręczył Prezesowi Związku piękne wydanie sejmowe Konstytucji 3 maja 1791 roku.
Pan Mirosław Suchoń poseł na Sejm RP, dziękując za zaproszenie na uroczystość nadania Związkowi Sztandaru i odsłonięcia Pomnika Pamięci przypomniał o honorze i męstwie tych, którzy poświęcali się służbie dla Polski z pobudek patriotycznych i czynią to nadal. Ochrona i obrona granicy Państwa Polskiego, często z narażeniem zdrowia, a niekiedy i życia, powinny być zawsze doceniane przez władzę bez względu na jej polityczną barwę i bez prób wykluczania kogokolwiek. Pogratulował Związkowi aktywnej realizacji zadań w interesie wszystkich emerytów i rencistów służb granicznych łącząc tym samym dorobek wszystkich pokoleń.
Pan mjr SG Marcin Kolasa, przewodniczący Zarządu Głównego Niezależnego, Samorządnych Związku Zawodowych Funkcjonariuszy SG, dziękując za możliwość uczestniczenia w tej patriotycznej uroczystości zapewnił w imieniu NSZZ FSG o poparciu dla idei ufundowania sztandaru dla ZEiRSG i budowy Pomnika Pamięci, czego dowodem były darowizny na te szczytne cele. Wskazał, że NSZZ FSG zawsze występował w obronie nie tylko funkcjonariuszy i pracowników SG, ale też emerytów i rencistów wszystkich formacji granicznych i zajmował negatywne stanowisko przy wszystkich próbach naruszania ich praw nabytych. Pogratulował organizatorom sprawnego przebiegu uroczystości i zapewnił o kontynuacji już uzgodnionych wspólnych przedsięwzięć i gotowości do podejmowania nowych.
Pani Ewa Macek, Przewodnicząca Koła Stowarzyszenia Emerytów i Rencistów Policji w Siemianowicach wystąpiła w imieniu trzyosobowej delegacji Śląskiego SEiRP-u, podziękowała za zaproszenie na uroczystości i nawiązała do wcześniejszych, wspólnych z naszym Związkiem przedsięwzięć w obronie praw represjonowanych i poszkodowanych ustawą grudniową z 2016 r. ,obniżającą w radykalnych rozmiarach emerytury i renty żołnierzom i funkcjonariuszom. Podziękowała też Wicemarszałkini Senatu Pani G. Morawskiej-Staneckiej oraz posłom: Panu P. Koperskiemu i Panu M. Suchoniowi za dotychczasowe działania i deklaracje dalszego wspierania poszkodowanych w ich walce o przywrócenie zabranych emerytur i rent. Wyraziła też dezaprobatę dla łamania przez obecną władzę praw człowieka, podejmowania prób pisania na nowo historii i ciągłego dzielenia społeczeństwa na lepszy i gorszy sort.
Po przemówieniach nastąpiło uroczyste odsłonięcie Pomnika Pamięci. Aktu tego dokonali:
1) Wicemarszałkini Senatu RP Pani Gabriela MORAWSKA-STANECKA,
2) Przewodniczący Komitetu Społecznego Fundacji Pomnika i jednocześnie Członek Honorowy ZEiRSG kol. Tadeusz KWIĘDACZ,
3) Prezes Związku Emerytów i Rencistów Straży Granicznej Kol. Sławomir MATUSEWICZ,
4) Zastępca Wójta Gminy Rajcza Pan Jerzy MOTYKA.
Następnie uczestniczący w uroczystości księża kapelani SG: ksiądz płk Kornel Undas i ksiądz por. Artur Suska, odmawiając okolicznościowe modlitwy, dokonali uroczystego poświęcenia Pomnika.
Apel Pamięci w trybie ceremoniału wojskowego przeprowadził Członek Zarządu Regionu Szczecin ZEiRSG Kol. ppłk rez. SG Jarosław Kęsicki. (Tutaj treść Apelu Pamięci).
Po Apelu Pamięci poszczególne delegacje i pojedyncze osoby złożyły przed Pomnikiem Pamięci wieńce i kwiaty, po czym z działa Bractwa Kurkowego z Cieszyna oddano trzy salwy honorowe. W roli działonowego, który odpalał ładunki prochowe, wystąpił ustępujący Przewodniczący Federacji SSM RP insp. w st. spocz. Zdzisław Czarnecki. Następnie na komendę moderatorki uroczystości Kol. Ewy Domańskiej odprowadzono sztandary, zdjęto posterunek honorowy i honorową asystę. Prezes Związku Emerytów i Rencistów Straży Granicznej Kol. Sławomir Matusewicz formalnie ogłosił rozwiązanie zgromadzenia i zaprosił wszystkich na okolicznościowy poczęstunek na sąsiedniej polance, zorganizowany i przygotowany przez Koło Łowieckie „Głuszec|”. Zebrani, po wysłuchaniu i odśpiewaniu słynnego utworu „pograniczników” – „Na granicy” – udali się pod namioty na wspólną biesiadę z grillem.
Na koniec kilka zdań komentarza:
Mamy wreszcie wspólny Sztandar Związkowy! Będzie on nam towarzyszył w chwilach radosnych i smutnych, a w roku przyszłym – na XXV-lecie Związku – będzie witany uroczyście jako symbol jedności naszej wspólnoty integrującej się od roku 1998 w formie stowarzyszenia. Brakowało nam tego Sztandaru… O jego ufundowaniu myślano od dawna, ale proces ten odwlekano na później z powodów organizacyjnych i braku pieniędzy. W ostatnich latach Związek okrzepł i rozwinął się, pojawiły się nowe możliwości funkcjonowania, pozyskaliśmy sponsorów, a nowy Zarząd Główny wybrany na ostatnim Zjeździe Związku, podjął decyzję o rozpoczęciu procesu fundacji sztandaru. Warto przypomnieć, że kilkanaście miesięcy wcześniej szlak fundacji sztandaru został przetarty przez Region Szczecin, którego członkowie przy wsparciu lokalnych sponsorów ufundowali sztandar dla swojego Regionu – sztandar ten towarzyszył uroczystościom w Rycerce Górnej. Doświadczenia zebrane przy fundacji sztandaru dla Regionu Szczecin, jego Prezes kol. Andrzej Budzyński – obecny Wiceprezes Zarządu Głównego – i wspierający go koledzy, którzy weszli w skład nowego Zarządu Głównego, wykorzystali w procesie fundacji sztandaru dla całego Związku. Podkreślam to szczególnie, bo bez determinacji Koleżanek i Kolegów ze Szczecina (nie umniejszając pozytywnej roli Prezesa Związku i pozostałych członków ZG) być może nadal bylibyśmy bez sztandaru! Nasz Sztandar, który łączy i jednoczy członków Związku, ich rodziny i sympatyków, będzie symbolem jedności i pamięci przy wszystkich okazjach nie tylko wewnątrzzwiązkowych, ale też w uroczystościach innych środowisk formacji granicznych i Federacji Stowarzyszeń Służb Mundurowych RP.
Odsłonięty w Rycerce Górnej pomnik zaczęliśmy nazywać Pomnikiem Pamięci – taki skrót ciśnie się na usta przy lekturze napisu na Pomniku: „Dla zachowania w pamięci, w hołdzie żołnierzom, funkcjonariuszom i pracownikom polskich formacji granicznych, którzy od 1918 roku strzegli i bronili granic Polski”. Ten Pomnik ma łączyć, nikogo nie wykluczać, nie dzielić formacji granicznych na lepszą czy gorszą, gdyż wszystkie zajmowały się ochroną polskiej granicy w określonych historycznie momentach dziejowych naszej Ojczyzny i określonych warunkach politycznych i ustrojowych. Służby graniczne zawsze ochraniały granicę i jej broniły na miarę możliwości bez względu na funkcjonujące normy ustrojowe, sojusze czy przymierza zawierane przez daną władzę państwową. Nasze środowiska, szczególnie emeryci i renciści pamiętający służbę w b. Wojskach Ochrony Pogranicza, ich rodziny oraz sympatycy, ale też całe rzesze żołnierzy służby zasadniczej, którzy pełnili służbę w okresie PRL na polskiej granicy, nie godzą się na wykluczanie z historycznej pamięci formacji WOP-u, co się dzieje w ostatnich latach, i na deprecjonowanie wartości i sensu tej służby, pełnionej przecież dla Ojczyzny, takiej jaka wówczas była! Nie godzą się też na traktowanie niektórych z nich jako przestępców, mimo iż żadnych przestępstw im nie udowodniono, i na stosowanie wobec nich odpowiedzialności zbiorowej w postaci zabierania lub obniżania w radykalnych rozmiarach emerytur, rent i rent rodzinnych za sam fakt pełnienia służby w b. WOP-ie. Jest to po prostu niezgodne z prawami człowieka i ze sprawiedliwością nie ma nic wspólnego!
Odsłonięty Pomnik Pamięci w Rycerce Górnej – nasz Pomnik i Gminy Rajcza – ma szanse wpłynąć na lepsze rozumienie etosu służby granicznej na przestrzeni lat, przyczynić się do sprawiedliwej oceny poszczególnych formacji granicznych strzegących i broniących polskich granic i przywrócenia godności i praw nabytych emerytowanym żołnierzom i funkcjonariuszom wykonującym w przeszłości zadania na rzecz ochrony granic Ojczyzny. Myślę, że ten Pomnik powinien być jednym głównych miejsc pamięci, przy których nasz Związek będzie organizował obchody Dnia Weterana Służby Granicznej.
Rzecznik ZEiRSG
Jerzy Jankowski
PS. Na stronie głównej naszej witryny została utworzona podstrona pt. „Uroczystości w Rycerce”, gdzie znajdują się materiały (sukcesywnie uzupełniane) związane z organizacją fundacji Sztandaru i budowy Pomnika Pamięci, a także z przebiegu uroczystości. Zapraszamy do oglądania.
Poniżej wideo i galeria zdjęć.
https://drive.google.com/file/d/1SQ9CavKCGW88xmocG0P_NgpIungYwz4M/view?usp=sharing